INCEPTION: “Sence filmin sonunda ne oldu?”

Inception filmini izleyenler filmi beğenip beğenmediklerini konuşmadan önce, hemen birbirlerine aynı soruyu soruyorlar: “Sence filmin sonunda ne oldu?”

Sonunda ne olduğu gerçekten önemli mi peki? Rüyalara girmenin, girip de rol almanın, hatta bu yolla insanların sırlarını çalmanın mümkün olduğu bir dünyada geçiyor hikâye. Zaten bu ayrıntı dışında tamamen bizim dünyamızdır hikâyenin mekânı. Fantastik hikâyemizin inanılır kılınması için Borges’in dediğini uygulamış yaratıcı yönetmen. Alef adlı öyküsünün dipnotunda söz eder Borges fantastik öykü yazmanın basit kuralından: Sadece bir tane olağanüstü unsura yer verin, onun dışındaki her şey bildiğimiz dünyadaki gibi olsun. Bu kurala uyulmazsa eğer, ortaya Bin Bir Gece Masalları gibi bir metin çıkar. Yaratıcı yönetmenin bu sözlerin sahibini okuduğuna hiç kuşkum yok. Filmin bir yerinde, afyon tekkesine benzer bir dehlizde toplu halde rüya görmek için yatmış uyuyan insanların başında bekleyen yaşlı adam yoluyla Borges’e selam yollamasından da belliydi.

Rüyalar söz konusu olunca David Lynch’den başkasını çok da içime sinerek izleyebildiğimi söyleyemem. Hele ki karşımızda Amerikan ticari sinemasının bildik kalıplarına hrfiyen uyan bir film varsa… Özellikle filmin ikinci yarısını son derece ucuz aksiyon (aslında çok pahalı büyük prodüksiyon) James Bond filmlerine benzer boş sahnelere teslim etmiş olması ciddi bir hayal kırıklığı yaratmıyor değil. Ama yine de filmde hoş bir taraf var. O da rüyalarda yaşanan kimi deneyimleri sinema salonuna taşıması; düşme hissi, garip geometrik yapılanmalar, rüyanın dengesizleşmesi, rüya içinde rüya görme gibi… Hatta kendine özgü diyebileceğimiz buluşları da var; rüya içinde rüya görmenin yarattığı katmanlaşmanın bilinçdışının katmanlarına benzetilmesi gibi (kuşkusuz psikolojide pek de bir karşılığı yok bu durumun; her şeyden önemlisi bilinçdışının konumlandırılması pek de gerçekteki gibi değil, daha çok gizli saklı ve bastırılmış olanın depolandığı bir ‘bilinçaltı’ gibi anlatılmış ama hikâyeye hizmet ettiği için bence sorun yok); rüyaya yabancı benliklerin karıştığı durumlarda devreye giren savunma mekanizmaları gibi, yerçekimi ile gerçeklik arasında kurulan ilişki gibi (bu başlı başına üzerine düşünülmeye değer bir konu, hele ki benim gibi hala rüyalarında uçan biri için) ve de en güzeli mimari ile rüyaların ilişkilendirilmesi ve Penrose merdivenleri gibi Escher imkânsızlıkları gibi örneklerle bu buluşun görselleştirilmesi. Tabii tüm bunlar filmin teknik / entelektüel yanına işaret eden buluşlar, uygulamalar… Ama bir de filme ruhunu veren duygusal hikâye var. Filmi izlerken tüm fantastik kurguyu bir yana itip çok daha temel insani durumları sorgulatıyor: Evlilik/aşk/iki kişilik bir dünya mümkün mü? Bence filmin gücü bu romantik eksende gizli. Yoksa Matrix örneğinde olduğu gibi filmin sonunda eski felsefi soruları tekrar sordurtmak değil: Bu yaşadığımız dünya da bir rüya mı?

Evet, bu soruyu soruyor izleyici sonunda; ama bu sorunun arkasında filmin bize açıklayacağı hakikati öğrenme merakı yok, hikâyemiz mutlu sonla mı bitti yoksa iç içe açılan rüyalar âleminde mi kaybolduk, aslında bunu anlamak istiyor. Bence bunun pek de bir önemi yok. Önemli olan artık insanların aşk hikâyelerinde bile yalnız olması.